Levenstestament is een wat raar woord. Het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (Van Dale) definieert het woord “testament” immers als een: “herroepbare verklaring van hetgeen iemand wil dat na zijn dood zal gebeuren”.
Een levenstestament regelt hetgeen iemand wil dat gebeurt wanneer deze persoon tijdens zijn of haar leven niet meer zelf kan of mag handelen.
Levenstestament = een (set) volmacht(en)
Juridisch is een levenstestament dan ook geen testament maar een (set van) volmacht(en). De maker van een levenstestament wijst een persoon (of meerdere personen) aan die namens hem of haar kunnen optreden. Het gaat om de volmachten die:
- betrekking hebben op fiscale zaken, bankzaken, opzeggen huurovereenkomsten, en dergelijke (financiële volmacht);
- regelen dat belangen als aandeelhouders of ondernemer worden behartigd (ondernemersvolmacht);
- regelen dat met artsen overlegd en besloten kan worden (medische volmacht).
Binnen de juridische spelregels bepaalt de volmachtgever de exacte inhoud van de volmachten.
Levenstestament, een praktijkvoorbeeld
Vader is een 80 jaar oude vrijgezel, die beschikt over een aardig vermogen. Het belangrijkste vermogensbestanddeel is de eigen woning. Als vader komt te overlijden, is een aanzienlijk bedrag aan erfbelasting verschuldigd. Kan daar nog wat aan worden gedaan?
Jazeker! Met bijvoorbeeld schenkingen kan een besparing aan erf- en schenkbelasting worden gerealiseerd. Die schenkingen moeten dan wel op papier worden gedaan (schuldigerkenning). Het vermogen van vader zit immers voor het grootste deel nog opgesloten in de stenen van zijn eigen woning. Dergelijke papieren schenkingen moeten door een notaris worden vastgelegd. De kosten daarvan wegen meestal ruim op tegen het te behalen belastingvoordeel.
Maar bij de notaris blijkt dat er een probleem is. Vader is dementerend en kan daarom niet verklaren wat zijn wil is. De notaris stelt vast dat vader handelingsonbekwaam is en mag de papieren schenking daarom niet formaliseren.
Ook de mogelijkheid om de eigen woning te verkopen stuit af op de handelingsonbekwaamheid van vader.
Is daar een oplossing voor? Jawel, vader kan onder bewind worden gesteld. Maar dan kijkt de rechtbank mee over de schouder van de bewindvoerder. In de praktijk blijkt dat de rechtbank vaak geen toestemming verleent aan schenkingen (bijvoorbeeld in de vorm van schuldigerkenning.
Vader had dit kunnen voorkomen door voordat hij handelingsonbekwaam werd in een levenstestament aan een (of meer) van zijn kinderen een volmacht te geven om papieren schenkingen te formaliseren.
En meer
Er zijn, naast het doen van schenkingen, meer situaties denkbaar, waarin fiscaal gewenste handelingen bij het ontbreken van een levenstestament niet kunnen worden doorgevoerd voor een handelingsonbekwame persoon. Te denken valt onder andere aan handelingen zoals:
- aanpassing van huwelijks voorwaarden;
- maken of wijzigen van rente-afspraken bij het overlijden van de partner;
- inbreng van middelen in een (spaargeld-)B.V.;
- aangaan van familieleningen;
- schenken ter benutting van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten.
Daarnaast kunnen er vele niet-fiscale overwegingen zijn om zaken tijdig te regelen met een levenstestament. Uw adviseur van VWGNijhof kan u helpen met het in kaart brengen van de zaken die u geregeld wilt hebben voor het geval u wilsonbekwaam wordt. Dat is ook voor jonge mensen van belang, aangezien ook zij door allerlei oorzaken (tijdelijk) handelingsonbekwaam kunnen zijn.