Dat, ondanks het streven binnen de Europese Unie naar één interne markt, ook voor heffing van BTW de grenzen tussen de lidstaten nog steeds van belang zijn, is bekend. Voor leveringen van goederen aan ondernemers wordt dit opgelost met het systeem van intracommunautaire leveringen (tegen het 0%-tarief) en intracommunautaire verwervingen. De toepassing van het 0%-tarief wordt wel omkleed met strenge (administratieve) voorwaarden.
Maar als wordt geleverd aan een niet-ondernemer (een particulier) kan die niet de BTW voor de intracommunautaire verwerving afdragen.
Voorbeeld
Als een Nederlandse ondernemer een partij kleding verkoopt aan een Duitse groothandel, levert de Nederlander intracommunautair met toepassing van het 0%-tarief. De Duitser draagt in Duitsland Mehrwertsteuer af over de intracommunautaire verwerving tegen het daarvoor in Duitsland geldende BTW-tarief.
Als een Nederlandse webwinkel een kledingstuk verkoopt aan een Duitse particulier dan kan die particulier niet de BTW over een intracommunautaire verwerving in Duitsland afdragen. Een particulier is immers niet BTW-plichtig. Daarom draagt de Nederlandse webwinkel de BTW af in Nederland, behalve wanneer sprake is van afstandsverkopen.
Afstandsverkopen zijn verkopen aan niet-BTW-ondernemers (particulieren), waarbij het vervoer of de verzending van de geleverde goederen wordt geregeld door of namens de ondernemer die de goederen levert. De BTW over afstandsverkopen is verschuldigd in het land waar de afnemer woont. De leverende ondernemer moet zich in dat land melden bij de fiscus om aan de BTW-verplichtingen in dat land te voldoen. Om te voorkomen dat ondernemers al bij kleine omzetten aan afstandsverkopen BTW-plichtig worden in andere lidstaten, geldt de regeling voor afstandsverkopen pas nadat een per EU-lidstaat vastgestelde drempel is overschreden (voor afstandsverkopen in Duitsland geldt bijvoorbeeld een drempel van € 100.000 aan leveringen per jaar). Overschrijding van de drempel in een lidstaat, betekent dat de presterende ondernemer alleen in die betreffende lidstaat BTW moet afdragen; niet ook in de overige lidstaten waarvan de drempel niet wordt overschreden.
De Hoge Raad heeft onlangs bevestigd dat tot het moment waarop het drempelbedrag voor een lidstaat wordt overschreden Nederlandse BTW moet worden afgedragen. In die casus stond vast dat het totaal van de leveringen door een webwinkel naar Duitse particulieren in het eerste kwartaal van het betreffende jaar geen € 100.000 bedroeg. Daarom moest in dat kwartaal over de totale omzet Nederlandse BTW worden afgedragen. Eerst vanaf het moment waarop het drempelbedrag werd overschreden moet over de dan volgende leveringen Duitse BTW worden afgedragen.
Bij afstandsverkopen gaat het om levering van goederen, niet om diensten. Diensten aan particulieren in een andere lidstaat van de EU worden bijna altijd belast met BTW in de lidstaat waar de ondernemer die de dienst verricht woont of is gevestigd (een aantal specifiek aangewezen diensten wordt voor de heffing van BTW wel verricht in een andere lidstaat dan waar de presterende ondernemer woont of is gevestigd).
Alleen voor bepaalde elektronische diensten geldt een systeem dat vergelijkbaar is met de regeling voor afstandsverkopen. Voor de afdracht van de BTW over die diensten hoeft de ondernemer zich echter niet bij de fiscus van de andere EU-lidstaat te melden, maar kan het zogeheten mini-one-stop-shop-systeem (MOSS) worden gehanteerd.
De regeling voor afstandsverkopen is ook niet van toepassing wanneer de goederen de Europese Unie verlaten. Dan is sprake van uitvoer (export) van goederen (de goederen worden buiten het communautaire gebied van de EU gebracht) en daarop is, ook wanneer aan niet-ondernemers wordt geleverd, het 0%-tarief van toepassing.