Er kan in uw leven een periode zijn waarin u niet in staat bent zelf uw beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld door invaliditeit als gevolg van een ongeval. Of door een ernstige ziekte. Anderen moeten de beslissingen dan voor u nemen. Dat kan tijdelijk zijn, maar ook voor de rest van uw leven. Meestal gaat het om oudere mensen. Maar ook jonge mensen kunnen in de situatie terecht komen dat ze niet meer zelf kunnen beslissen.
Onder bewind stellen
De wet voorziet in de mogelijkheid om iemand, die niet meer bekwaam is om zelf te handelen, onder bewind te laten stellen. Bewind wordt op verzoek ingesteld door een rechtbank. Daarbij wordt een bewindvoerder benoemd. Vaak is dat een kind van de persoon die onder bewind is gesteld. De bewindvoerder neemt de beslissingen voor de onder bewind gestelde. Hij of zij zorgt voor de uitvoering van die beslissingen. En elk jaar moet rekening en verantwoording worden afgelegd aan de rechtbank.
Levenstestament
Een persoon onder bewind stellen, is emotioneel vaak zeer ingrijpend. Zowel voor de de persoon die onder bewind wordt gesteld als voor de bewindvoerder. Toch neemt het aantal onder bewind gestelden elk jaar toe, zo meldt rechtspraak.nl. Vooral het aantal meerderjarige onder bewind gestelden neemt toe.
Als u een levenstestament laat opmaken, is het meestal niet nodig om u onder bewind te laten stellen. U bepaalt dan zelf welke bevoegdheden u neerlegt bij degene die, wanneer u dat zelf niet meer kunt, uw zaken behartigt.
Een levenstestament is een setje volmachten. Op grond van deze volmachten mag de persoon die uw zaken waarneemt voor u beslissen en handelen. Omdat een aantal soorten volmachten alleen geldig is als ze door een notaris zijn vastgelegd, is het verstandig uw levenstestament door een notaris op te laten maken.
Wat kunt u precies allemaal in een levenstestament regelen? De Koninklijke Notariële Broederschap heeft daarvoor een handige checklist samengesteld.
Estate planning
In ons artikel Levenstestament, toch eens over nadenken leggen wij uit waarom een levenstestament een handig stukje “gereedschap” is in het kader van uw estate planning. Het geeft uw familie de mogelijkheid om, wanneer u daar niet meer over kunt beslissen, de maatregelen te nemen die nodig zijn om te voorkomen dat u teveel belasting betaalt. Of dat u hoge eigen bijdragen betaalt voor de zorg die u geniet.
Dat een levenstestament hier handiger voor is dan bewindvoering komt doordat er geen toezicht is op degene die u als uw vertegenwoordiger aanwijst. Toezicht kunt u overigens wel in uw levenstestament regelen.
Misbruik
Dat hier in de praktijk misbruik van wordt gemaakt, bleek onder andere uit een arrest dat de Hoge Raad in mei 2016 heeft gewezen. Dat betrof een moeder die haar zoon en dochter ieder een volmacht had gegeven om haar zaken te behartigen. Bij het overlijden van moeder blijkt dat de zoon ruim € 450.000 aan het vermogen van moeder heeft onttrokken, tegen de dochter slechts € 56.000. Moeder verdeelde haar nalatenschap 50/50 tussen haar kinderen.
De Hoge Raad ging er in mee dat de zoon door de onttrekkingen onrechtmatig had gehandeld. De dochter had daarom recht op een schadevergoeding. En over die schadevergoeding moest de zoon de wettelijke rente betalen, vanaf het moment waarop de bedragen werden onttrokken.
Moeder had de onrechtmatige onttrekkingen kunnen voorkomen door in de volmacht te regelen dat de kinderen alleen gezamenlijk konden handelen. Of door aan de volmacht een limietbedrag per handeling te koppelen. Eventueel had in de volmacht een toezichthouder aangesteld kunnen worden.
Als u een levenstestament laat opmaken, moet u zich realiseren welke (vaak vergaande) bevoegdheden u de gevolmachtigde(n) toekent.