De woning van een ondernemer (bijvoorbeeld een ZZP-er) kan als ondernemingsvermogen worden aangemerkt (kan worden geëtiketteerd als ondernemingsvermogen). Voorwaarde is dat de woning gedeeltelijk, bijvoorbeeld een werkkamer in de woning, wordt gebruikt voor de activiteiten van de onderneming. De Hoge Raad heeft onlangs bevestigd dat dit ook geldt voor de huurwoning van een ondernemer.
Huurkosten aftrekbaar
Gevolg van het als ondernemingsvermogen aanmerken van het huurrecht is dat de totale huurkosten aftrekbaar zijn van de winst uit onderneming. Daar staat tegenover dat een privé-onttrekking (een bijtelling bij de winst) moet worden verwerkt voor het privégenot van de woning. Deze onttrekking is gelijk aan een percentage van de WOZ-waarde van de woning. Per saldo resteert een aftrekbaar bedrag.
Werkkamer
De door de Hoge Raad berechte zaak betreft een ondernemer, werkzaam in de bouw, die in een werkkamer in de door hem gehuurde woning werkzaamheden verricht, zoals acquisitie, planning van werkzaamheden en bijhouden van de administratie. De werkkamer die hij daarvoor gebruikt, kwalificeert niet als een zelfstandig deel van de gehuurde woning. De van de winst af te trekken huur bedraagt € 9.835, de forfaitaire onttrekking voor het privégenot: € 2.700, zodat per saldo € 7.135 ten laste van de winst mag worden gebracht.
Doordat de werkkamer in deze zaak niet als een zelfstandig deel van de woning kwalificeert, mag het aandeel van de werkkamer niet worden geëlimineerd uit de WOZ-waarde waarover de privé-onttrekking wordt berekend. Van een zelfstandige werkruimte is sprake wanneer de werkkamer los van de woning kan worden gebruikt (en bijvoorbeeld beschikt over de daartoe benodigde sanitaire voorzieningen).
Vermogensetikettering
De etikettering als ondernemingsvermogen betreft de woning als geheel. Alleen wanneer de voor de onderneming te gebruiken delen van de woning bouwkundig splitsbaar zijn, moeten de afzonderlijke delen in aanmerking worden genomen. Afhankelijk van de concrete feiten en omstandigheden kwalificeert een woning (of een zelfstandig te etiketteren deel van een woning) als:
- verplicht privévermogen;
- verplicht ondernemingsvermogen;
- keuzevermogen (de ondernemer mag dan kiezen of de woning als privévermogen of als ondernemingsvermogen wordt geëtiketteerd).
Een bedrijfsmiddel is verplicht privévermogen of verplicht ondernemingsvermogen als het privé of het zakelijke gebruik van het bedrijfsmiddel sterk overheersend is.
Hoeveel zakelijk gebruik is nodig?
Hoeveel zakelijk gebruik is nodig om een onroerend goed niet als verplicht privévermogen te moeten aanmerken?
In een oud arrest (uit 1955) heeft de Hoge Raad bepaald dat voor een pand dat voor slechts 10% zakelijk werd gebruikt, de keuze kon worden gemaakt het geheel als ondernemingsvermogen aan te merken. Bij 10% of meer zakelijk gebruik is een onroerend goed derhalve zeker keuzevermogen. De Hoge Raad heeft nog nooit bepaald of ook bij minder dan 10% zakelijk gebruik nog voor etikettering als ondernemingsvermogen kan worden gekozen.
In het recente arrest is dit vraagstuk niet aan de orde geweest. Belanghebbende en de Belastingdienst hadden namelijk al in een vaststellingsovereenkomst vastgelegd dat de woning kwalificeert als keuzevermogen. Het arrest vermeldt niet hoe groot de werkkamer is ten opzichte van de totale woning.
Keuze
Als sprake is van keuzevermogen wordt de keuze gemaakt in het eerste boekjaar waarin de woning als zodanig kwalificeert. De keuze is definitief nadat de aanslag inkomstenbelasting over dit boekjaar onherroepelijk is. Daarna is de ondernemer aan de keuze gebonden en kan die alleen worden gewijzigd wanneer sprake is van bijzondere omstandigheden. Gewijzigde rechtspraak kan een dergelijke bijzondere omstandigheid zijn, maar alleen wanneer bijvoorbeeld de Hoge Raad omgaat of een als algemeen aanvaarde uitleg achterhaald blijkt.
BTW
Kan het arrest van de Hoge Raad worden doorgetrokken naar de BTW, waardoor de BTW die drukt op de kosten van de woning in aftrek kan worden gebracht? Op de huur van een woning drukt echter geen BTW, daar deze prestatie is vrijgesteld van BTW. De BTW die drukt op andere kosten van de woning mag worden afgetrokken, maar slechts voor zover deze kosten worden besteed ten behoeve van met BTW belaste prestaties.