Giften zijn aftrekbaar van het inkomen waarover je inkomstenbelasting betaalt. De fiscus betaalt dan (afhankelijk van de hoogte van je inkomen) bijna 52% mee aan je vrijgevigheid (als je € 100 schenkt, levert je dat een voordeel aan inkomstenbelasting op van € 52).
In de belastingplannen voor 2019 wordt dit voordeel stapsgewijs verminderd naar slechts 37%.
Voorwaarden schenking
Je moet dan wel schenken aan een ANBI. Je giften zijn aftrekbaar indien en voor zover ze meer bedragen dan 1% van je (gezamenlijke) verzamelinkomen (de aftrekdrempel). En de aftrek bedraagt maximaal 10% van je (gezamenlijke) verzamelinkomen (het aftrekmaximum).
Alternatief is de schenking in de vorm van een periodieke uitkering. Dan heb je geen last van de aftrekdrempel en het aftrekmaximum. Een gift in de vorm van een periodieke uitkering mag je ook doen aan een vereniging met minstens 25 leden. Deze variant wordt in de praktijk gebruikt om de fiscus te laten meebetalen aan de financiering van de aanleg van sportfaciliteiten (zoals bijvoorbeeld kunstgrasvelden).
Gift creëren
Het fiscale voordeel van 52% van de waarde van de schenking kan een goede reden zijn om een aftrekbare gift te creëren. Een kunstenaar, die één van de door hemzelf gemaakte kunstwerken aan een museum in New York wil doen toekomen, doet daar een dappere poging toe. Maar die poging strandt bij de belastingrechter.
De waarde van het werk is getaxeerd op € 100.000. Met een notariële akte schenkt de kunstenaar het werk in 2012 in de vorm van een periodieke uitkering (gedurende 5 jaar wordt elk jaar 1/5 aandeel van de eigendom overgedragen) aan een door hemzelf opgerichte stichting. De stichting draagt het werk over aan het museum. De eigen stichting is uiteraard tussen geschoven omdat het Amerikaanse museum niet de status van ANBI heeft.
Op de stichting heeft de Belastingdienst het ANBI-regime van toepassing verklaard (zelfs als culturele ANBI, waardoor bij de aftrek van de gift een opslag van € 1.250 mag worden toegepast). De kunstenaar trekt de 5 periodieke uitkeringen van elk € 20.000 (verhoogd met de opslag) als een periodieke gift af van zijn inkomen voor de inkomstenbelasting.
ANBI-status ingetrokken
In 2015 trekt de Belastingdienst met terugwerkende kracht de ANBI-status van de stichting in. De rechtbank is het daarmee eens. De feitelijke werkzaamheden van de stichting zijn immers alleen gericht op de overdracht van het schilderij aan het museum. Daarmee wordt niet het algemeen belang behartigd, maar het individuele belang van één van de stichtingsbestuurders (de kunstenaar zelf).
Is sprake van een (aftrekbare) gift
In een procedure over de aftrekbaarheid van de periodieke gift van het inkomen voor de inkomstenbelasting beslist Hof Arnhem-Leeuwarden dat geen sprake is van vrijgevigheid. Daarvoor is vereist dat de schenker verarmt en de begiftigde verrijkt. Doordat de stichting het schilderij moet overdragen aan het museum, wordt de stichting niet verrijkt. De waarde van de gift bedraagt voor de stichting nihil.
Daarnaast kan volgens het Hof niet gesteld worden dat de kunstenaar geen tegenprestatie ontvangt. Hij schenkt het schilderij aan het museum om het daar tentoon te stellen en zo naamsbekendheid te creëren. Dat aan deze tegenprestatie van het museum misschien een lagere waarde is toe te kennen, dan de taxatiewaarde van het schilderij, doet daar niet aan af. Dan is geen sprake van een schenking voor het saldo.
Loketinstelling
In een procedure voor Hof Den Haag concludeert de belastingrechter dat de ANBI fungeerde als een zogeheten loketinstelling. De gift is gedaan aan een moskee, die de ANBI-status heeft. Uit correspondentie van de moskee blijkt echter dat het bedrag van de schenking, conform de wens van de schenker, is doorbetaald aan een instelling die niet de ANBI-status heeft. De moskee is dan enkel het betaalloket en niet de ontvanger van de gift. Een achteraf opgestelde andersluidende verklaring kon het tij niet meer keren.