De Belastingdienst moet mensen die geen aangifte(en) doen beter helpen. Dat is een conclusie uit een onderzoek van de IBTD naar vroegsignalering van (betalings)problemen van burgers en ZZP-ers.
Schatting
Wat gebeurt er wanneer je een aan je uitgereikt aangifte(biljet) niet indient bij de Belastingdienst? Het ligt er aan om welke belasting het gaat.
Als het aan aanslagbelasting (bijvoorbeeld inkomsten- of vennootschapsbelasting en erf- of schenkbelasting) betreft, stuurt de Belastingdienst je een (of meerdere) herinnering(en) en uiteindelijk een aanmaning. Wanneer je na die aanmaning de aangifte nog steeds niet indient, ontvang je een zogeheten ambtshalve aanslag met daarin een door de Belastingdienst geschat inkomen (en meestal ook belastingrente en een boete).
Bij een aangiftebelasting ontvang je geen herinneringen en aanmaningen, maar wordt direct een ambtshalve naheffingsaanslag opgelegd, op basis van een schatting van de verschuldigde belasting (met een boete).
Zowel tegen de ambtshalve aanslag als tegen de naheffingsaanslag kan bezwaar worden aangetekend. Dat moet binnen 6 weken na de dagtekening van de aanslag. Buiten die termijn kan nog om ambtshalve vermindering van de aanslag worden gevraagd.
Betalingsproblemen
Het is niet echt vreemd dat mensen die een paar keer hun aangiften niet indienen een fors risico lopen om tegen betalingsproblemen aan te lopen.
De onderzoekers vinden het belangrijk dat de Belastingdienst bij het opleggen van ambtshalve aanslagen en naheffingsaanslagen redelijke schattingen maakt. Dat spreekt voor zich op grond van het behoorlijke bestuur dat we van de overheid mogen verwachten. Maar het is ook weer niet vreemd dat het geschatte inkomen/de geschatte belasting in veel gevallen wat hoger uitkomt dan het werkelijke inkomen/de werkelijke belasting. En daar komen de rente en boete dan nog bovenop.
ZZP-ers
Eén van de categorieën die het onderzoek noemt, waarbij betalingsproblemen ontstaan als gevolg van het niet-indienen van aangiften zijn de ZZP-ers. Natuurlijk moet de Belastingdienst dan zorgvuldig schatten. Maar zit het probleem niet dieper?
Ons stelsel van heffing van belastingen en premies heeft immers nog steeds in zich dat het fiscaal erg interessant is om niet als werknemer, maar als ZZP-er je brood te verdienen (zowel voor de ZZP-er als voor de opdrachtgevers). Daardoor lijken er relatief veel ZZP-ers te zijn, die niet echt ondernemer zijn en/of die tegen zodanige tarieven (moeten) werken dat ze niet de middelen hebben om zich goed te laten helpen bij de afwikkeling van hun fiscale verplichtingen. En de fiscale verplichtingen van een ZZP-er zijn zeker complexer dan die van de gemiddelde werknemer.
Daar lijkt dan toch eerder de politiek aan zet, dan de Belastingdienst. Hetzelfde geldt voor de hoogte van de boetes, waarvan de onderzoekers voorstellen om ze voorwaardelijk te maken.