Op 20 mei 2015 heeft het Europees Parlement het voorstel EU Anti-Money Laundering Directive (ook wel: de vierde anti-witwasrichtlijn) aangenomen. Deze richtlijn ziet op het tegengaan van witwaspraktijken en daarmee samenhangend het financieren van terrorisme. Eén van de gevolgen van deze anti-witwasrichtlijn is dat per medio 2017 bepaalde persoonlijke gegevens van uiteindelijk begunstigden van een rechtspersoon in een register worden opgenomen. Uiteindelijk begunstigden zijn – kort gezegd – de volgende natuurlijke personen:
- zij die gerechtigd zijn tot minimaal 25% van het vermogen van een rechtspersoon;
- zij die een belang hebben in het aandelenkapitaal van een rechtspersoon van 25% of meer;
- zij die minimaal 25% van de stemrechten in een rechtspersoon kunnen uitoefenen.
Alle EU-lidstaten dienen “toereikende, accurate en actuele informatie” over de uiteindelijk begunstigden in te winnen en te bezitten. Dit betreft in ieder geval de volgende gegevens:
- de naam;
- geboortejaar en -maand;
- nationaliteit;
- woonland;
- aard en omvang van het belang.
Veel cliënten zullen moeite hebben met het voorgestelde register. Er zijn namelijk, vooral binnen de familiebedrijven, diverse redenen denkbaar om niet met naam en toenaam genoemd te willen worden. Vaak zijn er constructies bedacht om de informatie die nu in het register vermeld moet gaan worden, niet met de buitenwereld te delen.
Het register wordt toegankelijk voor:
- bevoegde autoriteiten en financiële inlichtingen eenheden van de EU;
- meldingsplichtige entiteiten (bijvoorbeeld banken en notarissen);
- het publiek.
Met name de toegankelijkheid voor het publiek betekent dat uiteindelijk begunstigden in hun privacy geraakt zullen worden. Het publiek zal daarom slechts toegang krijgen voor zover een ‘legitiem belang’ aangetoond kan worden. Een concrete invulling van dit begrip wordt niet gegeven. Het lijkt ons zaak dat Nederland bij het implementeren van de richtlijn een strikte uitleg geeft aan dit ‘legitiem belang’, om zo de privacy zo veel mogelijk te kunnen waarborgen.
Het is EU-lidstaten overigens toegestaan om toegang tot de informatie in het register geheel of gedeeltelijk te weigeren aan meldingsplichtige entiteiten en het publiek. Hiervoor dienen bij de uiteindelijk begunstigden bijzondere omstandigheden aanwezig te zijn, zoals een hoog risico op kidnapping of chantage.